سیر تحوّل و گونه‎بندی باروهای شهری در ایران از دورۀ ماد تا پایان عصر قاجار

هدف پژوهش حاضر تبیین سیر تطوّر و بازشناسی الگوی باروهای شهری به منظور دستیابی به گونه‎بندی و علت‎های تحوّل آنهاست. برای این منظور، با روش تفسیری تاریخی، ساختار اجتماعی و سیاسی در تاریخ ایران بررسی و به سه مرحله دسته‎بندی شده‎است؛ سپس، تحوّلات شکلیِ باروها در دوره‎های مورد مطالعه بررسی شده و در نهایت نقشه‎ها و اسناد باستان‎شناختی در هر دوره، با توجه به این ساختار، تحلیل و تفسیر گردیده‎است. نتایج نشان‎‎می‎دهد که از نظر کالبدشناسی، سه گروه از مهم‎ترین شهرهای دفاعی عبارت‎اند از: قلعه‎شهرها، شهرهای زیرزمینی و شهرهای متراکم؛ همچنین، نتایج حاکی از آن است که تغییرات کالبدیِ باروها از اوج تا فرود، عمدتاً دارای علل نظامی بوده‎است، به طوری که دگرگونیِ شیوۀ دفاع در اواخر عصر قاجار، ارزش و اهمیت اولیۀ باروها را ازبین‎برد. استنتاج نهایی، ارائۀ دیاگرام‎هایی است که خصوصیات کالبدیِ باروهای شهری را در هر دوره متناسب با تحوّلات نظامی نشان‎‎می‎دهد.